PASCHA

PASCHA

improprie significat agnum Paschalem, dies festos, totamque illam celebritatem et observationem, imo apud B. Paulum ipsummet Christum per agnum Paschalem adumbratum; proprie vero transitum notat, non enim trahit originem nominis a verbo πάχω, quod Latinis est patior, affirmante id Lactantiô, verum ab Ebraeo Pasach, h. e. transilivit, vel transivit, inde Posach, transitus, Graecis πάχα, nempe festus dies Iudaeorum in memoriam, quod transiit seu praeteriit Dominus aedes filiorum Israel, et non percussit primogenita eorum. Institutio festi prolixe exstat, Exod. c. 12. Nazianzenus oratione de Paschate: Cum quidam, inquit, Pascha nomen esse putarent salutaris passionis Domini, convertentes vocem Hebraeam Graece Pascha hunc diem nominârunt. Qud cum usus recepisset, usitatiorem quoque reddidit hanc vocem, velut sanctiori nomini assentientibus auribus. Philo Iudaeus existimat, significari eô nomine διαβατήρια, i. e. sacrificia quae transituri libamus; sed fallitur. Melius Symmachus vertit ὑπέρβασιν, i. e. transgressum, seu transitum. Theodotion Φασὲκ reliquit, ad Pesach omnino alludens. Drusius existimat, vocabulum illud concinnatum a Graecis, ita ut pro Hebraico Gap desc: Hebrew scriberent χ, sicut in aliis multis, ad finem vero adicerent Gap desc: Hebrew, ut ut solent Chaldaei et Syri in nominibus propriis, ipsamque aspiratam Gap desc: Hebrew mutarent in tenuem P. Vide Fungerum in Etymolog. Hoc Pius I. post Hyginum Episcopus Romae, non more Iudaicô, sed tantum dominicô die celebrari voluit, A. C. 156. Hinc Polycarpus ex Asia Romam, ad controversiam hancfiniendam, pervenit, A. C. 166. cum quo Anicetus, Pii successor, statuit, celebrationem Paschatis liberam esse, nec propter ceremoniarum dissonantiam, rumpendam esse fidet consonantiam, Iren. l. 3. c. 3. Platina in vita eius. Sed acrior Victor Ecclesias Asiaticas, quod Pascha 14. Lunâ celebrarent, excommunicavit: A. C. 196. Asiatici Episcopi se opposuêre, Polycrates inprimis, Synodali epistolâ scriptâ. Idem fecit Irenaeus Lugdun. Episcopus A. C. 198. Euseb. l. 5. c. 23. Iterum de die Paschatis observando, in Ecclesia litigatum, A. C. 316. sed sinita lis Conciliô Nicenô, A. C. 325. Euseb. l. 10. c. 6. 7. Socr. l. 1. c. 6. et 8. etc. Nic Lloyd. Celebrabant autem Pascha Iudaei hôc modô. Primo, poculi panisque benedictione praemissâ distribuebant utrumque inter praesentes et accumbentibus pedes lavabant, quod et in aliis epulis sollennibus usu veniebat. Dein, puer quidam, coenâ durante, interrogabat, Quid sibi haec sollennitas vellet? Respondebat is, qui mensam consecraverat. Quam longe aliaratio noctis huius est, quam aliarum noctium! Aliis enim noctibus semel tantum lausmus; hâc bis: Aliis nostibus, fermentatô azymôque pane promiscue utimur; nunc azymô solum: Aliis noctibus quibus libet herbis vesci licet, nunc amaras adhibemus; Aliis omnibus noctibus, sedentes aut accumbentes cenamus, hâc stamus erecti. Hinc pergebat indicare, Pascha institutum esse, in memoriam innoxii transitus Angeli occisoris in Aegypto. Dein, amaras herbas manu tenens dicebat: Istae herbae amarae, quibus vescimur, in memoriam revocent nobis Aegyptiorum saevitiam, qui Patrum nostrum vitam in terra Aegypti amaram reddiderunt. Postea azymum panem in altum elevans, hicazymus, panis, quem edimus, inquiebat, significat, non sat temporis habuisse Patres nostros, ad fermentandum panem, cum Dominus ipsis appareret, e manu inimicorum suorum illos liberaturus. Hanc catechizationis formulam, quam Haggada i. e. Annuntiationem vocant Iudaei, inculcatam sibi divinitus contendunt, Exod. c. 12. v. 26. Et videtur inde phrasin suam mutuâsse Apostolus, 1. Corinth. c. 11. v. 26. Quotiescumque ederitis panem hunc, et biberitis poculum hoc, annuntiabitis mortem Domini usquequo venerit. Agnum Paschalem quod attinet, de eo exstat mandatum, Exod. c. 12. v. 13. In ipso decimo (die) mensis huius (Abib) accipiant sibi quisque parvam pecudem pro familia paterna, parvam pecudem pro quaque familia, etc. et v. 5. iubetur, ut sit integra, mascula, annicula, (quam) exovibus au??? ex capris accipiant: et v. 6. additur iugulabant eam decimô quartô die inter duas vesperas etc. Videinfra. Sic cum totus populus Israelitarum esset divisus in Tribus, quaeque Tribus in Familias, quaelibet Familia in Domos, cum minor erat domus, quam ut par esset agno edendo accipere tenebatur Pater familiâs et vicinus eius, qui proximus esset domus eius, parvam pecudem, pro numero animarum. v. 4. Quae tota congregatio φρατρία dicta est, quô sensu S. Marcus vocem συμπόσια, item πρασιαὶ usurpat c. 6. v. 39. et 40. quibus verbis indicare vult numerum convivarum cuiusque mensae idoneum: posteriori inprimis, quae areolam denotat, totum epulum horto comparans, in quo quot mensae, tot πρασιαὶ i. e. areolae. Erat autem convivarum numerus, nec infra denarium, nec supra vicenarium, Ioseph. de bello Iud. Vesperas illas duas, inter quas comedendus erat Agnus, Aben Ezra in exod. c. 12. exponit de Vespera Solis, cum ipse Solaris discus occidit, et de Vespera luminis, cum radii eius lumenque penitus se subducit, quod tempus horae et tertiae partis spatiô definit: Sed R. David in Radic. paulo laxius explicat, de Vespera declmationis et Vespera occasus, statuitque comestum esse Agnum spatiô, quod inter Meridiem et Noctem intercipitur. Vide quoque Pirke Avoth c. 5. quae posterior sententia stabiliri videtur Numer. c. 28. v. 4. collatô cum Marci c. 15. v. 25. et 34. ut et infra. Hôc ergo tempore Agnum, postquam is mactatus esset a sacerdotibus, 2. chron. c. 35. v. 4. inloco illo quem Iehova Deus elegit, ad collocandum nomen suum, Deuter. c. 16. v. 6. i. e. in Templo. Vide Maimonidem in Korban Pesach c. 1. sect. 6. comedebat quisque domi suae, quemadmodum Servatorem nostrum cum Discipulis suis Pascha comedisse, legimus Hierosolymis, in superiori domus, ubi degebat, cenaculo. Herbas amaras, cum quibus comedi Agnum fuisse solitum diximus, intingere solebant, in catinum certô embammate, quod Caroseth dixêre, replerum: Quo respicere videtur Matth. c. 26. v. 23. Qui intingit mecum manum in catino, is me prodet, Christum dicentem introducens. Fiebat autem illud Caroseth, ut Maiemonides refert l. cit. c. 2. sect. 11. ex Palmae foliis, vel ficubus arefactis, vel uvis siccatis, acetôque maceratis, etc. Vide Historiam Paschatis Exod. c. 12. supra cit. et illam succincte ex hebraeorum monumentis explicantem Thom. Godwynum Tractatu Angl. cui tit. Moses and Aaron l. 3. c. 2. etc. Quô die DOMINUS noster ultimum suum Pascha celebraverit, et an die eôdem coeteri Iudaei agnum Paschalem comederint, vetus et magnis contendentium studiis agitata quaestio est. Graeci qui ad confectionem corporis mystici panem adhibent fermentatum; ut sententiae suae approbandae necessitatem aliis imponant, et Ecclesiam Romanam, quae azymis utitur, erroris convincant, Christum diem legitimum anticipâsse contendunt, ut ex Xanthopulo discimus. Itaque placet iis, coeteros Iudaeos ex praecepto legis tunc 14. Lunâ primi mensis Abib seu Nisan mactâsse et edisse Pascha, at Iesum Christum, qui Dominus erat legis, 13. Lunâ cum discipulis suis idem fecisse, e quo sequitur, Christum quidem ἔνξυμον sive fermentatum panem et communem, Iudaeos vero ex institutione divina azymum, adhibuisse. In Ecclesia Romana communiter recepta opinio est, DOMINUM, Lunâ 14. celebrâsse Pascha, eâdem die atque horâ, quibus et coeteri omnes Iudaei idem faciebant. Similiter Sam. Bocharto, Christus eô ipsô die, quô Iudaei Pascha celebrabant, in fine nempe diei decimi quarti, et iam ineunte decimô quintô, qui primus erat Azymorum, cum Apostolis ultimum Pascha celebravit; id quod multis probat Hieroz. Parte prior. l. 2. c. 50. Vide quoque supra, voce Parasceve. Idem Cl. Suicerus confirmat Thes. Eccl. addens et tertiam sententiam eorum, qui, Graecis ex parte accedentes, Christum diem a Iudaeis receptum sic anticipâsse volunt, ut Christus die 14. Iudaei autem die 15. celebraverint, ne festum azymorum, in Veneris diem incidens, cum Sabbato continuum esset, vide eum Thosaur. Eccl. voce Pascha, ubi de Iudaeorum post Christi tempora canonibus Festalibus, ac tempore Paschatis celebrandi, item de Tessarescaedecatitis, varia. Quia autem Pascha typus erat Christi, hinc ipse Πάχα appellatur, 1. Corinth. c. 5. v. 7. atque ulterius apud Patres Sacramentum illud Novi Foederis, de quo ipse dixit, Hoc est corpus meum. Hinc Augustin. contra lit. Petiliani Donat. l. 2. c. 37. aliud, inquit, est Pascha, quod adhuc Iudaei de ove celebrant; aliud autem, quod nos in corpore et sanguine Domini accipimus. Et Greg. Nazianzenus Or. 42. in Cena Domini communicantes μεταλαμβάνειν τοῦ πάχα, participare Pascha, ait. vide iterum Casaubon. Exercit. XVI. §. 53. ut et infra. Sed et Pascha dicitur in Ecclesia Christiana, unum ex tribus praecipuis eius festis, quod maiori reliquis cultu peragi iam olim consuevisse, docet Procopius de Bello Pers. l. 1. c. 18. quod proin Ε῾ορτὴ τῶ ἑορτῶν καὶ πανήγυρις τῶ πανηγύρεων dicitur Eustathio in Vita S. Eutychii Patriarchae Constantinopolit. num. 31. sollennitas sollennitatum, Gregorio M. Homil. 22. Et quidem duplex. Christianorum Pascha est, unum Σταυρώσιμον, quô Christus in crucem actus; alterum Α᾿ναςτάσιμον, quô surrexit, de quo utroque vide Gerh. Io. Vossium de Vitiis Serm. c. 6. Coeperunt nempe Apostolorum nonnulli, ex quorum numero Iohannes est et Philippus Euangel. in Orientis partibus Pascha, in memoriam Cenae Dominicae, celebrare, sed tamen more Iudaeorum, die 14. Lunae: quos multi alii secuti sunt, recensiti Polycrati, qpud Eusebium Histor. Eccl. l. 5. c. 26. Alii autem, Petrus et Paulus praecipue, in diem Dominicum proximum post plenilunium primi mensis, propter Resurrectionis Dominicae memoriam, Pascha reiecêre, teste Theophilô Caesar. apud Bedam de Ratione Temp. c. 45. Libertate ab utriusque fidelibus, circa haec, relictâ, uti discimus ex Socrate Histor. Eccl. l. 5. c. 22, Donec Pius romae Episcopus lege edixit, ut Pascha Domini die Dominicâ annuis sollennitatibus celebraretur ab omnibus; quâ tamen Asiatici Doctores se constringi non passi sunt: re utrinque leniter et amice agitatâ primum, ac Polycarpô hanc ob causam Romam profectô; ubi cum convenire non posset, constitutum, ut quisque suum de Paschate morem servare, nec propter dissimilitudinem huius circumstantiae concordia rumperetur. Ulterius processit Victor circa A. C. 200. qui Quartidecimanes per Asiam excommunicavit, uti diximus suô locô: qui rigor etiam Occidentalium Episcoporum nonnullis displicuit, inter quos Irenaeus Episcopus Lugdunens. aliique viri pacis studiosi tantum effecerunt, ut, controversiâ paulum sedatâ, quaelibet pars suam retineret sententiam. Verum rursus contentio exarsit A. C. 318. quam aegerrime ferens Constantinus Imperator ad concordiam omnes hortatus est, Asiaticosque primum monuit, ne cum Iudaeis Κυριοκτόνοις aliquid commune habere vellent. Vide Ep. eius ad Episcopos qui ad Concil. Nic aenum venire non poterant, apud Theodoretum Histor. Eccl. l. 1. c. 9. Quem cum non audirent illi, nec Osius ad eos ab Imperatore missus aliquid profecisset, in Concilio Nicaeno, perpetuô decretô constitutum est, τὴν ἁγιωτάτην τοῦ Πάχα ἑορτὴν μιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ συντελεῖςθαι, sanctissimum Paschae festum uno eôdemque die (nempe Dominicô) ab omnibus celebrandum esst. Quod confirmatum Synodô Antiochenâ, can. 1. circa A. C. 341. hodieque in Ecclesia obtinet. Vide quoque infra Paschalis epistola. Mansêre tamen hîc ibi Tessarescaedecatitarum reliquiae, quibus ex Haereticis accessêre Novatiani, Sabbatiani, Montanistae, Audiani etc. Galli vero in principio Ecclesiae Pascha celebrârunt 25. die Martii, quod eô Christum resurrexisse; sicut Cappadoces, quod passum esse putarent, Beda ubi supra, et Epiphamius Haer. 50. At Aeriani, plane celebrari id festum noluêre. Vide Cl. Suicerum dl. l. ut et voce Α᾿σπασμὸς, ubi de osculo in Paschatis Festo, apud Graecos usitato. Porro Pascha tempus a Dominica in Ramis-palmarum, usque ad octavam Paschatis, quoque dici, refert Durandus Ration. l. 6. c. 81. num. 5. Eâdem nomenclaturâ donari pariter dies omnes Dominicos, in Ordine Romano habetur apud Gregor. Turonens. in Vita MS. S. Maurilii Episcopi Andegavens. c. 18. apud Car. du Fresne Glossar. Imo et quodlicbet magnum festum in quibusdam provinciis ita vocari, observavit iterum Durchandus l. 7. c. 1. num. 25. Certe constat, hodie omnes maiores festivitates Italos Paschata vocare, et quidem Pentecosten Paschata rosada, quod incidere soleat in tempus rosarum. Unde Παχαλικὸν et φιλέορτον, pro eo, qui libens festa colit, confundit Marcus Hieromachus in Respons. Vide modo dictum Car. du fresne Glossar. e quovaria Paschatis significata atque epitheta, in Communione Romana, usitata, paucis subiungo. Addo saltem, apud Turcas, Persas, Arabes similem festivitatem vigere, quam Bairam Turcis appellari, docet P. de Valle Itiner. Tom. 1. ubi de festo hoc multa: quemadmodum de Persarum analoga festvitate idem agit Tom. 2. ubi inter alia de oopaegnio seu ovorum lusu gentis, eâ durante, varia. VARIA VOCIS, PASCHA, SIGNIFICATA ET EPITHETA IN ECCLES. ROMANA. Α᾿ναςτάσιμον seu Resurrectionis Pascha, resurrectionis Christi memoriam recolens. Annotinum, Graece ἐπέτειον, ενιαυσιαῖον περύσιον, ut in Glossis redditur, non habuit statum vel fixum diem, solebatque celebrari ipsômet, die recurrente, quô quis priori annô fuerat baptizatus. Postea ad omnium bapitzatorum anniversarium diem, videtur statutus esse dies sequens Dominicam in Albis, C. du Fresne ubi supra. In eiusmodi vero festivitate convivia exacta, testatur Ruodbertus Magister S. Galli Ep. 7. Clausum, dominica dicitur octavarum Paschae, quâ Paschalium festivitatum sollennitas clauditur. Floridum Pascha, est Dominica in Palmis, quâ cantatur: Occurrunt turbae cum floribus et palmis: et nos similiter debemus ei occurrere cum floribus virtutum et palmis victoriarum. In Ord. Roman. Dies Palmarum sive Florum atque ramorum dicitur: Pascha Florum, apud Ordericum Vitalem l. 8. p. 696. Eius meminit Histor. Hierosolymit. A. C. 1118. Pascha Petitum, in Ord. Romano dicitur primum Pascha seu Dominica Palmarum; aliter Pascha Competentium; quia hôc die Symbolum competentibus tradebatur, ut est apud Isidorum, Alcuinum et Rabanum Maurum de Institut. Cleric. l. 2. c. 35. quod non sine sollennitate ac pompa apparatuque fiebat, ut testatur Beraldus: quippe, ut ait, in traditione Symboli omnia tintinnabula sunt sonanda, ostia claudenda tuncque incipit symbolum archiepiscopus et dicit regenerandis maiori tonô Euangeliorum, Signate vos et audite Symbolum, etc. Tum ad finem, in maiori etiam tono Euangeliorum et excelsâ voce Archiepiscopus dicit, Accepistis dilectissimi. Atque haec traditio, expositio erat publica Symboli et quae palam in Ecclesia fieret. Alias totô Quadragesimae decursu subinde Symboli traditio seu perspicua illius facilisque enodatio repetebatur, ut videre est apud Car. du Fresne. Pascha Rosata, Italis Pentecoste appellatur, quod eô tempore fere rosae floreant, ut dicunt Cruscani. Παχα ςταυρώσιμον, dies est ipsius crucifixionis Christi, quod quidam celebrandum esse contendereunt prae Paschate Resurrectionis, quod Pius Papa die dominicâ Lunam XIV. sequente iussit peragi etc.